Vakfımız bünyesinde Sn.Yrd. Doç. Sadık ÜNAY tarafından koordine edilen Küresel Ekonomi Politik Çalışma Grubu‘nun ikinci toplantısını 27 Aralık Pazar sabahı “Uluslararası Ticaret Rejimi” gündemli olarak gerçekleştirildi. Sosyal bilimlerde son zamanlarda öne çıkan küresel ekonomi politik teori ve alanları ile ilgili temel metinlerin tartışıldığı aylık toplantılar serisi halinde gerçekleştirilen programda küresel ticaret, finans, üretim, yatırım ve uluslararası kurumlar gibi konulara geniş bir perspektiften ve medeniyet ekseninde yaklaşılması hedefleniyor.
Geçtiğimiz ay yapılan toplantıda güncel küresel ekonomik gelişmeler ve uluslararası finans sistemi hakkında dile getirilen değerlendirmelerin kısaca özetlenmesinin ardından ikinci toplantıya geçiş yapıldı. Bu ayki toplantının temel gündemi uluslararası ticaret rejimi idi. Sn. Yrd. Doç. Sadık Ünay, merkantilist dönemden başlayarak sömürgecilik ve 19.yüzyıl küresel ticaret düzeni, küresel ticaret ve güç ilişkileri ile GATT ve Dünya Ticaret Örgütü’ne uzanan geniş kapsamlı bir sunum gerçekleştirdi. Ardından GATT ve Dünya Ticaret Örgütü’nün oluşturduğu kurumsal ticari düzenleme rejiminin temel özellikleri, açmazları ve motivasyon unsurları vurgulandı. Pax-Brittanica ve Pax-Americana düzenleri arasındaki geçiş dinamikleri ve sorgulanarak küresel ekonomi politik sistemdeki büyük güçlerin yükseliş ve düşüşleri ile uluslararası ticaret ağları ve başat ticari aktörler arasındaki ciddi bağlar vurgulandı.
İnteraktif bir sohbet biçiminde geçen toplantıda “Hegemonik istikrar teorisi”, “Rejim teorisi”, “Bağımlılık teorisi” gibi genelgeçer teorik çerçevelere vurgu yapılmakla birlikte “Daha adaletli ve insani kalkınma odaklı bir küresel ticaret rejiminin düşünsel altyapısı ne olmalı?” sorusuna da cevap arandı. Bu bağlamda Dünya Ticaret Örgütü’nün regülasyon yapısı ve önceliklerindeki çarpıklıklar ile Batılı sanayileşmiş ülkeleri önceleyen kriterlerin gelişmekte olan dünyanın insani ihtiyaçları bağlamında nasıl reforme edilebileceği de masaya yatırıldı.
David Ricardo’dan, Keynes’e; Lenin’den Robert Gilpin’e uzanan geniş bir ufuk turu eşliğinde ticarette korumacılık ve serbestlik dinamiklerinin sosyopolitik etkilerine değinildi. Küreselleşme sürecinde stratejik bir politika aracı olarak öne çıkan “yeni-korumacılık” önlemlerine ve gelişmiş ülkelerin Dünya Ticaret Örgütü kriterlerine rağmen yüksek teknolojili stratejik sektörlerini korumak için başvurdukları teknikler tartışıldı. Ayrıca dış politika yapımında ekonomik diplomasi kanallarının artan önemine dikkat çekildi.
Küresel yönetişim sisteminde IMF, Dünya Bankası ve Dünya Ticaret Örgütü arasındaki geçişkenlikler vurgulanırken katılımcılardan Mücahit Özdemir ticaret-finansman ilişkisine dair önemli katkılarda bulundu. Ülke ve toplumların mevcut küresel dengeler ve kurumsal çerçeveler içerisinde kendi potansiyellerini doğru okuyup güçlü noktalarına dayalı stratejiler geliştirdikleri taktirde özgün gelişme hikayeleri üretebilecekleri tespiti ile toplantıya son verildi.
Küresel Ekonomi Politik Çalışma Grubu‘nun ocak ayında yapılacak üçüncü toplantısında Dünya Bankası ve küresel kalkınma rejimi yine temel metinler ışığında masaya yatırılacak. Hepinizi katılıp katkı sağlamaya bekliyoruz.
Fatih Çetin
İktisat-1
